Həmin gecə ay da görünmürdü və şosse ilə ara-sıra
şütüyən maşınlar olmasaydı, düşünərdin ki, bu yerləri cəsarətlə Yerin
yaddaşından silmək olar və burada bir də səhər açılmayacaq.
Məhəlli adı Əyri olan bu yerdə düz adına yeganə şey
yolu ikiyə bölən qoşa ayırıcı xətt idi ki, onu da burula-burula gedən yol öz
axarına tabe edib əymişdi.
***
150 km/saat-a yaxınlaşdığının yalnız indi fərqinə
vardı, gözlərini spidometrdən çəkmədən ayağını əyləcə basdı və ani
olaraq “kaş həyatda da hər şeyi beləcə pedalı basmaqla,
dəstəyi çəkməklə, lingin, leverin, tumblerin köməyilə dəyişmək mümkün
olaydı...” fikirləşdi. “Hər şeyi silib yenidən yazmaq üçün görəsən hansı
düymələrdən istifadə edilməlidir?” Ayağı əyləcfə, əli qeyri-ixtiyari
radionun düyməsinə sarı uzandı. Düyməni basıb sükandakı keçiricilərin köməyilə
kanalları axtarmağa başladı.
***
Cəld mühərriki söndürdü. Başı möhkəmcə söykənəcəyə
dəydiyindən diskomfort hiss etdi. Başqa elə bir şey yox idi, xəsarət almamışdı.
Bir az salonda oturub sonra tərk etdi maşını. Onsuz da pəncərələri bağlaya
bilmədiyindən salon da soyuq idi. Təmiz hava ilə ciyərdolusu nəfəs aldı
və… elə bu an dəhşətli ürəkbulanma hiss etdi.., ardınca başağrısı. Gicgahlarını
ovdu, hər şey aydın idi, beyin silkələnməsinin əlamətləriydi.. Sınığı, çıxığı,
zədəsi yox idi, yaxşı qurtarmışdı. Bəlkə parenximatoz (daxili) qanaxma var?
Ondan belə tezliklə xəbər tutmayacaqdı, sızmalar ola bilərdi, nəticəsi sonra
bilinən… “Nə olacaqsa olsun. İstəyimdən asılı bir şey deyil” – özünə
ürək-dirək verib maşının həndəvərinə dolandı. Vəziyyət ürəkaçan deyildi,
uzunmüddətli təmirə ehtiyac vardı. Gözəyarı xərcini hesablayıb əlüstü özünü
təbrik etdi.
***
Bir müddətdən sonra özünə çoxlu pərəstişkar tapdı.
Kürəyinə bıçaq saplanmış KAR və boğazında kəndir gəzdirən
MA ən yaxın dostları oldu. Burada hamıdan gözəl olduğu üçün onu kraliça
seçmişdilər. (Gözəllik belədi, hər yerdə kara gəlir). O da KAR/MA tandemini
ədalət etalonu elan edib, hamının taleyini onların “narıngöz süzgəc”indən
keçirirdi.
Həyat tərzləri çox maraqlı və fərqli idi, çox da
zəngin. Heç bir vəzifə borcu, missiya, məqsəd, labüdlük, qrafik yox idi.
İş-filan, fəaliyyət növü, məktəb/bağça, ailə/uşaq, ev tikmək-ağac əkmək-oğul
böyütmək kimi öhdəliklərdən də azad idilər. Heç kim yanındakına baxıb “onda
var, məndə niyə yoxdur?” demirdi. Hamı cır-cındır içində, çöhrəsi kül rəngində
və hər şeydən razı. Heç kəs özünü öymür, başqasından üstün tutmurdu,
amal və məqsəd sərhədi adlayıb bu taya keçməmiş, onları rahat buraxmışdı.
Hamıda hər şey vardı və eyni zamanda heç nə yox idi. Ən əsası kədər bilməzdilər
nədir və çox güman, xoşbəxtlik elə bu demək idi.
Hər şey o qədər sadə ki... Fon ağ-qara-boz. Və O – bu
Boz Kədərsizlər səltənətinin taclı Kraliçası!
***
Everettin multikainat interpretasiyasına (1954) görə
hər an dünya çoxlu miqdarda surətlərə bölünmə xüsysuyyətinə malikdir. Yeni
əmələ gələn ekizlər də durmadan bölünür. Hər dəfə seçim qarşısında qaldığımızda
alternativ dünyalar yaranır. Hər hadisə dünyamızın klonlaşmasına gətirir.
Klonların ssenarilərin sayı hadisənin mümkün variantlarının sayı qədər ola
bilir. Hər dünyada biz varıq. Hər dünyadakı Mən özünü tam anlamı ilə qavrayır,
duyur, dərk edir. Paralel dünyalar hər hansı bir hadisənin çoxvariantlılıq
reallaşmasıdır.
(“Kainatın parçalanması nəzəriyyəsi”.
amer.fizik Hugh Everett )
***
Onu görcək hamı ayağa qalxıb alqışladı. Gur başlanan
alqışlar korporasiya prezidentinin yan basa-basa yerişi, pırtlaşıq saçları, iri
güllü alabəzək donu, ayağındakı toxunma məstlər və makiyajsız yorgun çöhrəsi
fonunda get-gedə öləziyirdi. Daim ciddi, eleqant şalvarlı kostyumlarda, qar
kimi ağappaq bluzkada, dikdabanlarda olan, yüksək zövqlü, aristokrat maneralı
bir xanımın bu cür transformasiyaya məruz qalması oturanları heyrətləndirməyə
bilməzdi. Nə olmuşdu ona? Özü də belə qısa sürədə... Dünən iş gününün axırında
yola saldıqları bir adam idi, bu gün qarşılaşdıqları başqası sanki..
***
Ah, bu girdə, yumşaq olanlar nədi belə? Bayaq
gözlükdən danışırdılar, bəlkə gözlük elə budur? Bir qədər böyük olsa da
yarayardı bu məqsəd üçün. Onlarla gözlərini qapatıb oturdu. Yenə o xoş istini
hiss etdi. Bundan nə vaxt istifadə etmək olar, maraqlıdır? Bəlkə yatanda?...
Elə bu fikirlərlə başını qaldıranda hamının ona diqqət kəsildiyini gördü.
Qonaqlar pıqqıldaşır, işçilər xısınlaşırdı. Vitse prezident qızarıb pörtmüşdü,
başı ilə uniformalı qıza işarə etdi. Qız Silviyaya yaxınlaşıb nəzakətlə ondakı
əşyaları geri aldı, onun qoluna taxdıqlarını dizlərinə keçirtdi, “gözlük”ləri
isə sinəsinə tutub durdu. Natiq şərhə davam etdi:
- Bunlar dizlikdir, artrit, damar genişlənməsi kimi
problemlərdə istifadə olunur. Digərləri isə büsthalter içinə qoyulan içlikdir.
Süd vəzisi xəstəlikləri üçün nəzərdə tutulmuşdur.
***
Silviya-1-in xoş vədlərinə aldanıb ailə qurduğu,
Silviya-2-nin yaxınına buraxmayıb kompaniyasında adi marketoloq kimi işlətdiyi
şəxsinsə fikrindən başqa şeylər keçirdi: “Ax, idbar qadın! Hanı bəs?! Hanı
həmişəki zəhmin, əzəmətin, gözəlliyin, iş vərdişlərin, deklamatorluq
qabiliyyətin?? Bilsən, necə xoşdur sənin belə aciz, alçalmış vəziyyətini
izləmək! Nə yaxşı! Nə yaxşı ki, ölməyib bu günü gördüm. Şadam... Hələ bir bunun
cırıq cıbınə, şəp-şəpilərinə bax! Bircə çatmayan əlinin çömçəsidir. Hi-hi.
Əminəm ki, mətbəxdə, plitə önündəki yer sənə daha çox yaraşardı. Sən dünyaya
xörək bişirib qazan qarışdırmaq, ər qulluğunda durmaqçun gəlmisən, biznes
idarəçiliyi üçün yox! Mənə və mənim kimi yüzlərə göstəriş vermək üçün yox!”
Başqa dünyada ər-arvad, bu dünyada isə rəhbər-işçi
münasibətində bulunanlar göz bataliyasında ikən konfrans öləziyə-öləziyə davam
edirdi.
***
Hamı asqırmağa başladı. Adamlar heç cür sakitləşə
bilmir, elə hey asqırırdılar. Bu vaxt kimsə atılıb pəncərəni açdı ki, bəlkə
təmiz hava asqırtını kəsə, insanlar nəfəs yollarına dolmuş bu qıcıqdan xilas
olalar. Amma gözlənilən olmadı. Pəncərə açılan kimi yüzlərlə arı içəri şığıdı.
Sanki onlar bayır tərəfdə durub pəncərənin açılmasını gözləyirdilər. Arılar
özlərini gül tozcuğuna vurur, otaqdakıların burun-qulağını dişləməklə
əylənirdilər. Silviya böyük heyrətlə olanları izləyir, sidq-ürəklə
dua edib, indi öz mətbəxində, plitə qarşısında olmağı arzulayırdı. Əfsus,
burda, bu yad məkanda olaylara dözmək zorundaydı. Bir an ona elə gəldi ki, bu
arılar onun dünyasının arılarından fərqlənir, onlardan daha iri, daha çevik,
daha diribaş idi bu arılar... və daha özgür...
***
“İnsanın təbiətin sirrlərinə tam dəqiqliklə vaqif ola
bilməməsinin bir səbəbi də onun özünün açmasını axtardığı tapmacanın tərkib
hissəsi olmasıdır”.
***
Zənnimizə görə hadisələr bizim başımıza gəlir. Əksinə
ola bilməsi mümkündürmü? Bəlkə biz hadisələrin başına gəlirik?.. mümkün
ssenarilərdən durumumuza və ovqatımıza uyğun olanını seçməklə.. A.Tarkovskinin
“Stalker” filmində reallıq modeli olan Sahə belə səciyyələndirilir: Biz
necəyiksə, Sahə də elədir. Burada bizimlə baş verənlər öz vəziyyətimizdən
asılıdır.
***
Borun Kopenhagen məktəbinin əsas postulatlarından
biri:
“Müşahidəyə qədər obyekt bütün mümkün vəziyyətlərdə
eyni zaman kəsiyində mövcuddur. Məhz müşahidə obyektin vəziyyətini müəyyən
edir. Ona baxdığımız zaman dalğa funksiyası kollaps edib obyektin hər hansı bir
vəziyyətə keçməsinə imkan yaradır. Müşahidə aktı dalğa funksiyasını pozur və
obyekt real olaraq qavranılma şansı qazanır.”
***
Tibet tantristlərinə görə hər mental akt, proses
xüsusi növ enerji ayrılması ilə müşayiət olunub, fəzada müəyyən dalğalar
yaradır və kainat məxluqatın ümumi fikir məhsulundan başqa bir şey
deyildir.
***
“Əsər”lərinin ilk seyrçisi günəş olardı. İndi də ona
göstərdi çəkdiyini. Günəş öz şəklini bəyənib, şıltaqcasına göz vurdu ona,
saçlarını sığalladı. Silviya-4 parlaq İstilik ilahəsinin
hərarətindən qürrələnib şən qəhqəhələrlə uğunub getdi, vərəqlər və karandaşlar
şehli otların üstünə səpələndi. Əyilib onları qaldırdı. Dikələndə yaxınlığında
əlində quşatan tutmuş bir oğlan uşağının peyda olduğunu gördü. Oğlan çəp-çəp
ona baxıb nəsə deyirdi. Silviya-4 o qədər xürrəm idi ki, onun dediklərini
eşitmir, ya vecinə almırdı, oğlansa inadla nəsə anlatmağa çalışırdı. Silviya-4
əlindəki karandaşla onun üstündən çarpaz xətt çəkdi. Oğlan yox oldu.
***
“Beynim hərarəti hər cür dərəcələr
şkalasını aşa biləcək pıqqıldayan qızmar qurğuşun dənizi kimidir, bilirsənmi?”
- Bilirəm – dedi Avrora-1. Klonun adamı dəlib keçən
baxışlarında dərindən dərin hüzn oxudu.
“Mən beləyəm ki, sən asudə hərəkət edib danışa
biləsən. Mən belə olmasaydım sən də elə olmazdın. Onu da bilirsənmi?..”
Avrora-1 başını aşağı salıb dinmədi. Avrora-2 qalib
görkəmlə ayrıldı ondan.
***
Mübahisə qızışırdı. Məkanı araşdırıb, ortaq məxrəc
axtarırdılar. Harada olduqlarını anlamağa və anlatmağa çalışırdılar.
- Bura xəstəxana palatasıdır, bu da mənim illərlə
uzandığım yataq – Avrora-2 əli ilə bir yerə işarə edib telepatik ötürmə yolu
ilə anlatdı.
Avrora-3 gülüşünü güclə boğub söylədi:
- Sən nə danışırsan? Nə xəstəxana? Xəstəxanadan keçib
artıq. Bura məzarlıqdır. – elə həmin yeri göstərib əlavə etdi - Bax o
gördüyünüz də mənim daimi məkanım.
- Ora mənim yatağımdır. Dedim axı, illərdir ki,
uzanıram.
- İllərlə? Ha-ha. İllərlə... Neçə il, de görüm.. Bəs
sən heç bilirsən daimi nə deməkdir? Da-i-mi...
Avrora-4 söhbətə qoşuldu.
- Siz eynək taxmalısınız, ya da ağlınız yerindən
oynayıb. Nə məzarlıq, nə xəstəxana? Bura Boz Kədərsizlər diyarıdır. İndi
dostlarım gələcək, böyük, təntənəli şadyanalıq olacaq. İnauqurasiyanın davamı.
- Nə? Nəyi qeyd edəcəksiz?
- Tacqoyma mərasiminı. Mən kraliçayam axı!
- Sənsən kralica? Bəs tacın hanı, kraliça? – hamı
qarnını tutub uğundu.
***
Avrora-4 üzünü Avrora-1-ə tutub soruşdu:
- Orada asdığın nədir?
- Harada?
- Orada - əli ilə qapı ağzındakı asılqanı göstərdi.
- Pencəyimdir.
- Niyə asmısan onu?
- Bura daxil olanda çıxarıb asdım. Qəribə nə var ki?
Nə olub axı?
- O olub ki, başqasına aid olan bir şeylə özününkü
kimi rəftar etmək düzgün deyil. Pencəyi imiş... Ha! O sənin pencəyin yox, mənim
ən sevimli heyvancığazımdır. Bütün günü kürəyimə sarılıb durur. Sənsə onu
qulağından asmısan, indi o zarıldayır, imdad diləyir... get çıxart onu
mıxçadan.
Avrora-1 üzünü çevirib təəccüblə asılqandakı pencəyə
baxdı. Çox müti görünüşü vardı, amma zarıltı-filan eşidilmirdi. Hər ehtimala
qarşı pencəyi ordan götürüb dizləri üstünə qoydu.
***
Məkana sığmayan ol biməkan məkanı nedər.
(Nəsimi)